Selasa, 02 November 2010

Pasambahan

PASAMBAHAN ADAT


N
A
G
A
R
I


K  A  J  A  I

Penyusun


IMAM KHATIK DATUAK MAJO LELO
HENDRI CANIAGO, A.Md


SAKAPUA SIRIAH

Di dalam adat Minang Kabau biasanya kalau ada pertemuan-pertemuan, rapat-rapat ataupun acara lainnya, maka akan kita dengarkan yang namanya PASAMBAHAN.. Untuk  itu, maka kata-kata PASAMBAHAN sudah melekat pada diri Niniak Mamak  yang  ada diranah Minang Kabau. Jadi setiap Niniak Mamak yang akan menjadi tetua-tetua dalam Kampung ataupun Nagari pasti bisa mengusai yang namanya kata-kata PASAMBAHAN.
Ini yang bisa hanya orang-orang tua dahulu dan hanpir sudah tak ada lagi, sekarang kata-kata PASAMBAHAN ini sudah mulai hilang bahkan Niniak Mamak yang masih ada banyak yang tidak bisa kata-kata PASAMBAHAN ini.
Maka saya tergugah untuk menyusun buku ini agar kata-kata PASAMBAHAN di nagari Kajai tidak hilang. Mudah–mudahan buku ini bisa memberikan ilmu dan wawasan tentang kata-kata PASAMBAHAN nagari Kajai. Untuk itu  saya IMAM KHATIK DATUAK MAJO LELO HENDRI CANIAGO, A.Md memohon kepada ALLAH semoga Dia memberikan izin dan anugrahnya buat Saya dan Pembaca. Amiiiiiin.
    
          Dibilang-Bilang Buah Lansek
          Dietong-Etong Buah Rambai
          Ambo Tulih Sado nan Dapek
          Kok Tingga Tukuak di nan Pandai


                                      Simpang Empat, 24 Meret 2009
                                  Imam Khatib Dt. Majo Lelo


                                  HENDRI, A.Md




DAFTAR ISI
SAKAPUA SIRIAH
DAFTAR ISI
PENDAHULUAN
I.      ALUA MAMBAO MAKAN................................................1
-          Batanyo........................................................
-          Manyuruah makan..........................................................................................
-          Salah latak jamba............................................................................................
-          Ma angkek jamba............................................................................................
II.    ALUA BATANYO .............................................................................................
-          Bo Pariah / Mufoket .......................................................................................
-          Batanyo Carano...............................................................................................
-          Batanyo Mukasuik..........................................................................................
-          Batanyo Landasan...........................................................................................
-          Tumbuken Kato..............................................................................................
-          Batanyo lansak................................................................................................
III.   ALUA PASAMBAHAN SIRIAH......................................................................
-          Hormat Niniak Mamak...................................................................................
-          Hormat Cadiak Pandai....................................................................................
-          Hormat Alim Ulama.......................................................................................
-          Hormat Anak Nogori......................................................................................
-          Hormat Bundo Kandung................................................................................
-          Pasambahan Siriah Dari Niniak amak............................................................
-          Pasambahan Siriah Dari Sipangka..................................................................
IV.  ALUA MUKASUIK NEN KE BUEK...............................................................
-          Maharajo di Rajo...........................................................................................
-          Angin Bapuhun.............................................................................................
-          Manduduak Urang........................................................................................
-          Malimau Datuak...........................................................................................
-          Manjapuik Datuak........................................................................................
-          Japuik Baradaik.............................................................................................
-          Manjapuik mayik..........................................................................................
V.   ALUA MINTA PULANG..................................................................................
-          Momulang Carano.........................................................................................
-          Maminta Pulang.............................................................................................
-          Bungo Rampai...............................................................................................
VI.      PENUTUP........................................................................................................


I. ALUA MAMBAO MAKAN
Sebelum makan biasa sipangka bertanya kepada yang datang atau Niniak Mamak apakah, dari pihak Niniak Mamak masih ada yang mau dinanti tidak.
-          Batanyo.
Sipangka  :
    ompek suku mongecek kito sobuak, manolah kecek tu singkek nyoh , tapi somantangpun singkek mo nak disampe ge mangko jadi.
Niniak Mamak :
    Sampei ge lah
Sipangka  :
     Manolah totang korejo nen ke kito kakok kinin ko, iyo tontang sobarisan Niniak dengan Mamak, apo kok lai nen jauah ke dinanti  dokek nen ke tibo, kok tuah jalen lah bisa kami ansua  kok tuah kato lah bisa kami sobuik. Sokitu nyoh ompek suku.
Niniak Mamak :
     Olah sampe do ibu bapo, sopanjang totang dari titah nen ibu bapo sampe ge, iyolah siang nen bak ari torang nen bak bulan. Tapi somantang nen bak itu bulek aie iyo ko pombuluah bulek kato ko mufoket. Bo pariah kami sobonta dolu kok siapo pulo nen ko monjowob kato sipangka ko beko.
( Bo pariahlah Niniak Mamak sebentar mencari kata yang sepakat, setelah dapat kata yang sepakat maka )
Niniak Mamak :
     Ibu bapo tolambek kami monjawek kecek ibu bapo. Buken mokusuik disongajo tapi moncari kato nen sopoket, kinin lah dapek kato nen sopoket manolah kecek ibubapo cako tontang dari Niniak dengan Mamak, apo lai nen jauah ke dinanti nen dokek ke tibo kok tuah korejo lah bisa di kakok kok tuah kecek lah bisa di sampei ge. Ken itu cako do ibu bapo.
Sipangka : ( iyo ompek suku )
Niniak Mamak :
    Manolah jowob nen dari kami kok tuah kecek do sampei ge lah.
Sipangka : ( mulai lah Sipangka mengerjakan apa yang akan dikerjakan )
( Kalau masih ada yang di tunggu maka )
Niniak Mamak :
     Ibu bapo tolambek kami monjawek kecek ibu bapo. Buken mokusuik disongajo tapi moncari kato nen sopoket, kinin lah dapek



kato nen sopoket manolah kecek ibubapo cako tontang dari Niniak dengan Mamak, apo lai nen jauah ke dinanti nen dokek ke tibo kok tuah korejo lah bisa dikakok kok tuah kecek lah bisa di sampei ge. Ken itu cako do ibu bapo.
Sipangka: ( Iyo Ompek Suku )
Niniak Mamak :
    Nampak nyo lai juo nen ke di nanti le, mo nanti juo ibu bapo sokotiko dolu.
Sipangka :
    Jadih Ompek Suku monanti kami sokotiko.
( Kalau sudah lama menunggu tapi yang di tunggu masih belum datang maka Niniak Mamak harus memulangkan kata lagi ke Sipangka )
Niniak Mamak :
     Ibu bapo, manolah cako Ibu Bapo lah soba dalom mananti. Nampak – nampak nyo nen ke tibo mo lai juo teh nyo. Tapi nampaknyo lah cukuik nyo jadi kok tuah korejo lah buliah di kakok.  
-          Manyuruah Makan
  Sipangka :
    ompek suku mongecek juo kito sobuak le, manolah kecek tu singkek nyoh , tapi somantangpun singkek mo nak disampe ge mangko jadi.
Niniak Mamak : ( sampei ge lah)
Sipangka:
     Manolah ma agai ari nen sa malom kinim, kok bondue di topuak  janjang di tingkek lapiak takambang, lah duduak kito sa amparen lah togak kito so pomantang. Lah mongaji sopanjang alua lah monimbang sopanjang adet. Manolah kinin tu tumbuah nen bak boniah tebik nen padi, tebik lah dari silang nen bopangka karakok nen bo junjuang. Manolah nen tumbuah dari silang nen bopangka borupo jamba nen ko tongah kok nasi nen tolotak aie nen to edang. Nasi nak minto di maken aie nak minto di minum. To tumbuak kato ko Ompek Suku tapi so isi rumah go. Sokitunyo Ompek Suku.
      Niniak Mamak :
  Lah sampe do ibu bapo, sopanjang titah nen Ibubapo sampe ge iyo kok kateh lah to amba gadang ko bawah lah to kesiak bulen, tapi sungguah pun sorupo itu lomak siriah lega carano lomak lauak ko pomasak lomak kato ko mufoket. Monanti ibu bapo dolu sokotiko.  






-          Sipangka :
      Monanti kami sopanjang adet.
- Niniak Mamak
( Lalu Niniak Mamak membawa kata ke mufakat / Bopariah, kalau sudah dapat kata yang sepakat )
-          Niniak Mamak :
  Ibubapo,
Ilie mudiak kebou mombao podati
Gorobak rancak sampei togorejoh
Ilie mudiak kato sopoket nen bocari
Aku juo ke monjowobnyo nyoh
tolambek juo kami monjawek kato Ibubapo cako tapi bukan mokosuik di songajo hanyo moncari kato nen soiyo. Sopanjang titah Ibubapo cako iyo lah tumbuah nen bak boniah tebik nen bak padi tebik lah dari silang nen bopangka karakok nen bo junjuang. Manolah kinin tu borupo jamba nen ko tongah kok nasi nen tolotak kok aie nen to edang. Kok nasi iyo nak minto dimaken kok aie nak minto diminum tumbuak kato ko Ompek Suku, mo isi nyo untuk kito bosamo. Itu cako do Ibubapo
-          Sipangka : ( iyo Ompek Suku)
-          Niniak Mamak :
Lah dapek dek kami kato nen sopaket kok bulek iyolah bisa di golek ge kok picak iyo lah bisa di layang ge. ( Boleh diisi dengan pantun )
            Mondaki kito ko gunuang Sago
            Monurun kito di rimbo Panti
            Sado rosoki nen ko muko
            Samo kito torimo dengan sonag hati.
( Atau boleh juga langsung )
Manolah kinin tu kok nasi samo kito maken kok aie samo kito minum, mulai lah dari sinen kami ansua pulo dari siko.
-          Sipangka :
Lai juo go le ompek suku, bak nyo urang tuo-tuo go kok monconcang indo sokali sudah kok momancuang indo sokali putuih. Mo lai juo nen kadisampei ge le. Manolah Allah bo sifet takdim mausia bosifet khilof. Iyo tontang jamba kami nen ko tongah teh go. Kok nasi nen kurang bumbuang kok samba nen kurang garom kok aie nen kurang tawa. Iyo kok salah silik dalom molotak, kok indo tolotak di tompek nyo patuik kanen tolotak ko kida patuik di tongah tolotak ko topi. Kami ateh namo sipangka minto moof minto izin kopado Niniak Mamak soroto dunsanak nen hadir di olek malom kinin ko. Sokitu nyo Ompek Suku.


-          Niniak Mamak :
( kalau perlu rasanya di bawa ke mufakat maka bermufakat Niniak Mamak, Kalu tidak langsung saja dijawab )
Manolah kato dari Ibubapo tu indolah rasonyo ke kami bao bopariah do.  Iyo  borupo jamba nen ko muko kok nasi nen kurang bumbuang samba nen kurang garom aie nen kurang tawa, kok salah silik dalom molotak kok patuik dikanen kok ko kida nen patuik di tongah kok ko topi. Nak minto moof minto izin kopado Niniak Mamak sorato dunsanak nen hadir. (kalau bisa pake pantun boleh)
Kok sulik mombolah roten
Bolah roten dengan piso
Kok salah siilik molotak ge idangen
Lah kami moof an dari somulo
  ( atau langsung juga boleh)   
Iyo dek manusia bo sifet khilof namo nyo mo lah kami moof ge lah izin ge.  
-          Sipangka :
        Ompek Suku, iko nampak nyo ujen toduah kabuik lah torang bapo lah kiro-kiro bisa kami tariak jamba go dapua.
-          Niniak Mamak :
        Kok itu iyo lambuik sudah iriak solosei mo mombubo pulo teh kito le. Maken sudah minum solosei mo lah buliah tariak nampak nyo nyoh.

I. ALUA BATANYO
-          Bo Pariah / Mufoket
Tontang Nen jauah ke tibo
Niniak Mamak :
     Mak datuak, iko lah tibo pulo dari sipangka iyo monolah tontang korejo nen ke kito kakok kinin go. Iyo sotontang dari pado sobarisan Niniak dengan Mamak apo ko lai nen jauh ke tibo nen dokek ke dinanti kok tuah korejo lah bisa kami kakok ko tuah jalen lah bisa kami ansua. Sokitu dolu Mak Datuak.
     Mak Datuak :
     Lah sampai tu Mamak, ( kalau masih ada tempat bermufakat, maka ucapkan kata bermufakat lagi, kalau tidak ada maka langsung di pulangkan kembali )
Baiko lah mak nampak nyo ndak lai nen kedinanti le ko tuah korejo lah bisa dikakok, pulangkan lah dek Mamak kato tu baliak.




     Tontang Jamba
     Niniak Mamak :
     Mak Datuak, Ibaret mo unyi durien lah pumpang miang jatuah nyo, dari sipangka juo. Iyo tontang  jamba nen kotongah, berupo nasi nen tolotak aie nen to edang. Kok nasi nen tolotak nak minto dimaken kok aie nen toedang nak minto di minum tumbuak kato ko aku, mo isi nyo untuk kito bosamo. Sokitunyo Mak Datuak.
     Mak Datuak :
     Lah sampai tu Mamak. (kalau masih ada tempat bermufakat, maka ucapkan kata bermufakat lagi, kalau tidak ada maka langsung di pulangkan kembali )
Mak sopanjang kato Mamak cako. Yo nampak nyo dek kito ko iyo kok rosoki borupo nasi nen tolotak nak minto dimaken kok aie nen to edang nak minto diminum ken itu tadi tu. Kok nasi tu samo-samo kito maken kok aie tu samo-samo kito minum. Pulang ge kato tu baliak dek mamak kok posen do ndok boturuik le, sokitunyo.
-          Ba Tanyo Carano
Niniak Mamak :
     Ibubapo, mongecek kito sabuak manolah kecek tu singkek nyo, tapi somantang pun singkek mo nak disampe ge mangko jadi. Manolah kinin tu kok litak kami lah dapek maken kok hauih kami lah dapek aie. Jadi itulah pado malom kinin tontang nen korejo nen ke kito kakok. Ibaret janji lah tibo di hari nyo ibaret sumbayang lah tibo pulo di wokotunyo. Tontang carano ken siriah lah tibo pulo gunonyo. Manolah kinin tu tontang carano ken siriah kok nen punyo sungguah lah Niniak dengan Mamak tapi nen mo impo bogubalo nyo iyolah Ibu dengan bapo. Nen kinin ko dek carano ken siriah lah tibo di gunonyo iyo nak di kalua ge soreto dengan isinyo mak samo-samo kito poguno ge disiko. Sokitunyo ibubapo.
Sipangka :
     Lah sampei tu Niniak Mamak, sopanjang titah Niniak Mamak kami iyolah rancak bunyi nen kami donga haluih rono nen kami liek tapi sungguah pun boitu lomak siriah lega carano lomak lauak ko pomasak lomak kato ko mufoket. Nak bulek ulek aie ko pombuluah nak bulek kato ko mufoket. Monanti Mamak kami sokotiko kami bao kato ko mufoket dolu kok siapo pulo lah beko ke momulang ge kato Niniak Mamak tu. ( maka mulailah ibu bapo bermufakat, setelah itu pulang kan kembali ). Niniak Mamak Kami, tolambek kami monjawek kecek Niniak Mamak. Buken mokusuik disongajo tapi moncari kato nen sopoket, manolah kinin tu lah dapek kato sopoket dari kami  sipangka ko aku juo ko monjowob kato Niniak Mamak kami tu nyoh. Manolah cako kok litak kami lah dapek nasi kok auih kami lah dapek aie,jadi manolah kinin tu tontang korejo

nen ke kito kakok ibaret janji lah tibo diharinyo ibaret sumbayang lah tibo di wokotunyo. Tibo di carano ken siriah lah tibo pulo gunonyo. Manolah kinin tu kok nen punyo sungguahlah Niniak dengan Mamak tapi nen mo impou bogubalonyo Ibu dengan bapo. Jadi kinin lah tibo gunonyo nak dikilua ge kami soroto dengan isinyo nak samo-samo kito poguno ge. Ken itu cako Niniak Mamak. Sotontang nen dari pado pinto Niniak Mamak , totntang carano ken siriah kok nenpunyo iyo Niniak dengan Mamak tapi mo impou bogubalonyo mo Ibu dengan bapo kinin tu lah tibo digunonyo nak minto di kolua ge. Ko inyo. ( sambil memberikan carano ke Niniak Mamak)
Niniak Mamak : ( Allhandullah Kondak dapek pintak bolaku nampak nyo)
-          Bodebeh
Niniak Mamak :
     Ibubapo, lai juo sobuak nen ke disampe ge ke Ibubapo le. Manolah sobarisen Niniak dengan Mamak lai nen ke diatak etong ge jadi nak minto izin kami ko ibu bapo. Sokitunyoh.
Ibubapo :
     Sobolum kato dijowob mo bopariah juo kami sobonta dolu. ( setelah itu pulangkan kembali). Niniak Mamak tolambek sobonta go mombaleh kecek Niniak Mamak kami dek moncari kato nen soiyo. Iyo dek lai nen ke diatak etong ge antaro Mamak dengan Mamak nak minto izin ke kami Ibubapo. Lah kami izin ge sokitu nyoh.
-          Ba Tanyo Mukasuik
Niniak Mamak :
     Ibubapo, ko nampak nyo bak kecek urang tuo-tuo juo go kok momancuang ndok sokali putuih kok bokato ndo sokali sudah mo lai juo ke disampe ge ko Ibubapo le. Tontang korejo nen ke kito kakok, manolah malom botambah laruik juo jadi itulah kinin tu. Kok siang jangen lah bo abih hari kok malom jangen lah bo abih minyak. Lai nen tokona di hati nen toilen di mato bona nak mongotongah ge mokosuik nak monyampei ge. Ko hadapen ibu dengan bapo. Apolah bisa bona go kami kotongah ge mokosuik go kami sampei ge ko hadapen ibu dengan bapo, sokitu dolunyo Ibubapo.
     Sipangka :
     Lah sampe do Niniak Mamak, sopanjang titah nen Niniak mamak sampe ge iyo kok kateh lah to amba gadang ko bawah lah to kesiak bulen, tapi sungguah pun sorupo itu lomak siriah lega carano lomak lauak ko pomasak lomak kato ko mufoket. Monanti Niniak mamak dolu sokotiko. ( Lalu dibawa kata ke mufakat, setelah itu pulangkan kembali ) Niniak Mamak, tolambek kami monjawek kato niniak mamak tadi



bukan mukosuik di songajo tapi moncari kato nen sosuei. Manolah kato niniak mamak tadi, Tontang korejo nen ke kito kakok, manolah malom botambah laruik juo jadi itulah kinin tu. Kok siang jangen lah bo abih hari kok malom jangen lah bo abih minyak. Lai nen tokona di hati nen toilen di mato bona nak mongotongah ge mokosuik nak monyampei ge. Ko hadapen ibu dengan bapo. Apolah bisa bona go kami kotongah ge mokosuik go kami sampei ge ko hadapen ibu dengan bapo ken itu cako do niniak mamak. Jadi itulah kinin tu lah kami goligo bulek lah kami ompiang picak lah dapek kato sosuei kok lai mokosuik nak mongotongah ge lah bisa di sampaei ge. Sokitunyo Niniak Mamak.

     Tumbuken kato
     Niniak mamak :
     Rangtuo sumondo, bak kecek urang tuo-tuo dolu juo kok bakato ndo sokali sudah kok posen ndo sokali tibo lai juo ke disampe ge ke rangtuo sumondo le. Iyo kinin tu kok monconcang nak bolandasen kok molumpek nak bositumpu kok botopuak nak dua bolah tangen. Gunuang tenggi tumbuken kabuik kayu godang tumbuke angin lurah dalom luncuran batang tobiang boliku tumbuken aie manusia tumbuken kato. Itulah kinin tu nak bokato kami agak sopatah nak borundiang kami agak sobarih, kok kato do komano lah kami tumbuak ge kiro-kiro. Sokitunyo rangtuo sumondo.
     Rangtuo sumondo :
     Olah sampe do niniak mamak, iko mode cako juo logu nyo baru sobolum kato niniak mamak kami jowob bopariah juo kami sobonta dolu. Monanti niniak kami sokotiko. ( bawa kata bermufakat, setelah itu pulangkan kembali ). Niniak mamak, tolambek kami monjawek kato niniak mamak tadi bukan mukosuik di songajo tapi moncari kato nen sosuei, manolah titah niniak mamak cako tu kok monconcang nak bolandasen kok molumpek nak bositumpu kok botopuak nak dua bolah tangen. Gunuang tenggi tumbuken kabuik kayu godang tumbuke angin lurah dalom luncuran batang tobiang boliku tumbuken aie manusia tumbuken kato. Itulah kinin tu nak bokato kami agak sopatah nak borundiang kami agak sobarih, kok kato do komano lah kami tumbuak ge kiro-kiro, ken tiu cako do. Ndo ke bopanjang-panjang jowobnyo doh. Mo kok pandang jauah layang ge lah kok pandang dokek tukiak ge. Itu nyo nen jowobnyo dari kami.
-          Ba Tanyo Lansak ( Minto di bimbiang )
Niniak Mamak :
     Rang tuo sumondo, ko dari sotingkek ko sotingkek nampak nyo go mo lai  juo ke disampe ge. Iyo  bak  popatah  cupak  gantang  dek



Banyak ragu kok tibo dek lamo lupo kok datang manusia bo sifet kilof Agak kok ragu beko monitah nen tenggi kurang anjuang. Nen godang kurang ambah sobob dek sosak dengan simpik. Alua kateh kok ko bawah patuik di tongah kok kotopi. Indo toboniah dilansaknyo indo totompuah di jalennyo. Kok darah tu baru sotampuak pinang kok umua baru . sotampuak jaguang kok elemu baru sokulik bawang. Kami ateh namo ompek suku minto di bimbiang kami. Ko jalen nen bona minto di tunjuak ge kami nen elok. Sokitu dolunyo rang tuo sumondo.
Sipangka :
     Lah sampe do Niniak Mamak, sopanjang titah nen Niniak mamak sampe ge iyo kok kateh lah to amba gadang ko bawah lah to kesiak bulen, tapi sungguah pun sorupo itu lomak siriah lega carano lomak lauak ko pomasak lomak kato ko mufoket. Monanti Niniak mamak dolu sokotiko. ( Lalu dibawa kata ke mufakat, setelah itu pulangkan kembali ). Niniak Mamak tolambek kami monjawek kecek niniak mamak cako tapi bukan mokosuik di songajo hanyo moncari kato nen so iyo.  Manolah sotontang kato niniak mamak cako tu. Iyo bak popatah cupak gantang dek banyak ragu kok tibo. Dek lamo lupo kok datang manusia bo sifet kilof. Agak kok ragu beko monitah nen tenggi kurang anjuang. Nen godang kurang ambah sobob dek sosak dengan simpik. Alua kateh kok ko bawah patuik di tongah kok kotopi. Indo toboniah dilansaknyo indo totompuah di jalennyo. Kami ateh namo ompek suku minto di bimbiang kami. Ko jalen nen bona minto di tunjuak ge kami nen elok. Iyo mantu cako do niniak mamak. Nen kami ateh namo sipangka lah kami atak etong ge. Mo samo – samo monjago kito beko. Baliak nyo kok tumbuah pulo dari kami minto pulo kmi ke niniak mamak nak di jago ge kami.
II.         ALUA PASAMBAHAN SIRIAH
-          Hormat Niniak Mamak
     Kopado niniak mamak nen godang dibasa botuah dalom parik nen bolingka soroto di aua nen bobarih. Urang nen arif jo bijaksano nen tau dek kilek dengan bayang soroto alamaik kato sampai. Ibaret kayu godang ditongah padang urek nyo tompek boselo batang nen godang tompek bosanda daun nen rimbun tompek bolinduang, bolinduang dari paneh botoduah dari ujen. Kok poi tompek botanyo kok pulang tompek boborito. 
-          Hormat Cadiak Pandai
     Kopado cadiak pandai nen tau dek runciang ko moncucuak soroto anak nen monyangkuik tau dek angin nen bosuruik soroto ombak nen bosabuang tau dek kilek dengan bayang soroto raso dengan poreso.





-          Hormat Alim Ulama
     Kopado alim ulama suluah bendang dalom nogori polito nen torang dalom kampuang nen tau di haram jo nen halal nen tau di sah dengan nen batal tau dek syariat dengan hakikat tompek bontanyo lahie batin nen tau dek hadis jo dalil.
-          Hormat Anak Nogori
     Kopado anak nogori nen mudo pombimbiang dunia nen copek tangen nen ringen kaki. Kok copek tangen indo pomocah nen ringen kaki indo ponaruang nen bohati suci bomuko jeniah ayom tangkeh dalom golanggang ancang-ancang dalom nogori.
-          Hormat bundo Kanduang
     Kopado bundo kanduang limpopeh rumah nen godang umbun puruak pegangen kunci sumarak kampuang jo halaman sumarak koto jo nogori kopayuang panji dalom sorugo.
-          Posombahen siriah dari Niniak Mamak
     Dari japun handak ka japun, cino mombaopocah bolah,  ampun boribu kali ampun, ampun kami mambao sambah. Sairiang barabah dengan balom, balom banamo tigo gayo, sairiang samabah denagn salom, salom ko ibu dengan bapo. Solirik bondue ditopi duo langgam bondue di tongah lalu monyasak ko kapa serek sajak dari pangka sampai ko ujuang lalu molimpah ko halamen, rila dengan moof nen kami pinta dalom buah posombahen.
     Dibilang bilang buah lansek
     Dietong etong buah rambai
     Disobuik sado nen dapek
     Kok tingga tukuak di nen pandei
     Limbak nen dari pado itu iyo adat dua bosalanggano concang nen dua bolandasen puntiang tolantak ko hulu. Dibawah kiliran tali asa rundiangan tojadi. Tigo limbago nen tojalin nen portamo sombah monyombah kodua baso ngen basi ketigo siriah dengan pinang. Sombah monyombah dalom adet tali botali undang-undang tosobuik bomuluik manih tomasuak baso dengan basi soroto hereang dengan gendeang. Muluik manih pongarang baso budi baiak tali pikatan itulah carano urang namokan kiasan alam Minang Kabau itulah ajaren adet bosandi sarak. Ramo-ramo tebang molayang, molayang ko koto tongah, banyak nyo ompek puluah ompek. Indah carano bukan kopalang tolotak di tongah-tongah, di tongah urang nen rapek. Itulah carano pulang poi dari pokok ko panggilan dari pangka lalu ko ujuang tolayok ko ruang tongah tolayang ko ruang topi nyato to bujua to lintangi tounjuak ko muko datuak tibo dimuko kito bosamo. Carano banamo carano basa datang nan


dari tanah banja buaten tukang si reno ali buaten anak sungai puah. Indah carano bukan ko palang baukie bo mego mego botata dengan pucuak robuang botutuik dengan kain suto, suto nen datang dari mokah bontuak nyo bokilek bolilauan bak maniak di timpo paneh bak cemin di timpo bulen. Ponuah borisi kolangkapen limo bak bilangen jari itulah ajaren adet bosandi sarak sarawk bosandi kitabullah. Apolah isi kolangkapen nen portamo siriah nen kodua pinang nen kotigo sodah nen koompek gambie nen kolimo timbakau. Lorong kopado siriahnyo, siriah timbalom kuku balom, siriah udang tampak ari, siriah nen kuniang-kuniang gagang di tanom di lamen rumah bojunjuang dengan aua kuniang bokisa ko suduik rumah bojunjuang dengan kuik manih, kobolek condong gagangnyo tiok naik tioak di gotie usah ke habis botambah lobek, diambiak buahnyo untuk tinamen diambiak daunnyo untuak kusuak mandi usah ke ratak ritiah tido usah ke layua botambah hiduik  tiok pasa di tompuahnyo elok ponanti elek nen tibo. Piliah - piliah momboli lado, lado kutu podeh rasonyo, Mangko siriah dalom carano, kiasen tokanduang didalomnyo. Nen tuo di hormati nen kociak disayangi samo godang bao bokawen itulah budi nen elok. Lorong kopado pinangnyo. Pinang bo tatak jo bantuntun, bak bawang dibolah dua bak dasun di bolah ompek, pinang bonamo pinang lolan tengginyo jangkou-jangkouen dijuluak dengan galah, galah ndok sampe di awei dengan tangen, tangen to lampau rancak ponanti olek nen tibo. Mongko pinang dalom carano posen tosimpen didalomnyo. Salamo hiduik didunia ko Kok ringen samo dijinjiang kok borek samo dipikue sociok umpamo ayom sodonciang umpamo bosi sokato muluik dengan hati sosuai lahie dengan batin. Lorong kopado sodahnyo langkitang godang asa mulonyo tomasuak pulo kulik pensi dibasuah dengan aie ombun bobasuah pulo jo pati santen giliang di tapak tangen di ombuih dengan lingka cino dikipeh jo ambai-ambai putiah bak bontuak bonak balom dipalik jo jari tongah pindah ko jari manih mombayang ko tapak tangen usah ken usak botambah ponuah mangko sodah dalom carano pituah tosimpen didalomnyo. Tonamo urang minang kabau monyombah tuhen nen maha kuaso sumbayang limo wokotu itulah ajaren adet bosandi syarak, syarak bosandi kitobulloh syarak nen mongato adet nen momakei bak popatah urang minang.Si malin poi ka parak ka parak mambao ladiang lukolah pao ko duanyo, kalo adet dengan syarak ibaret aua dengan tobiang sanda monyanda koduonyo Lorong kopado gambienyo koba borito nen kami donga buaten puti sari lomak sopipie jatuah kosiriah mombayang lansuang ko muko sirah tingga dibibie kolek langsuang ko rongkungen sehetlah anggota tubuah ko sadonyo. Olek ponanti olek nen tibo mangko gambie dalom carano



pangajaran ado didalamnyo. Duduak surang bosimpik-simpik duduak bosamo bo lapang-lapang. Kato surang dibuleki kato basamo dipaiyokan bulek aie ko pombuluah bulek kato komufoket, bulek indo bosanding kok picak indo bosogi, kok bulek lah bisa digolek ge kok picak lah bisa si layangkan lah data bak lantei simin lah licin bak dindiang cemin. Lorong kopado timbakaunyo, haluih saik nyo dek moracik soheto panjang jalua nyo indo ko mesiak nen dek paneh mesiak dek ombun tongah malom dibaka diujuang jari sotaun pojalanen horum baun nyo itulah kato bokiasen. Mangko timbakau dalom carano kiasen tokanduang di dalomnyo, hiduik diminang kabau jauah kito jalang bo jalang dokek kito cinto bocinto kok rusuah iyo dipujuak tagamang yo jawek kok anyuik dipintesi kok tarapuang di kaik kok condong iyo di tungkek lomah makanen tueh nen panjang makanen korek kok singkek iyo di makanen uleh. Nen lai samo dimaken kok indo samo dicari kok dapek samo bolabo kok ilang samo borugi. Itulah kinin tu nak sampei niet dengan mukosuik ujuik pohom nak nyo joleh sodang kotiko bungo kombang. Siriah solei nen ke dicabiak Pinang sobuak nen kedigotok sodah socupu nen ke dipalik gambie sopipie nen ke dipipie rokok sobatang nen ke diisok. Siriah sokapua urang namokan tanom sirah tanomlah pinang tanom karakok dihalaman. Cabiak siriah gatoklah pinang bakalah rokok pemenan jari. Itulah  isi sombah kami, sombah datang solom pun tibo kato nen bona nen kami sampei ge. Balayei katanjuang perak, mancari kayu ukiran cino, sawah loweh loweh ditopi pantei. Rila dengan moof nen kami pintak kopado urang tuo sumondo somabh dibaleh di nen pandei. Ambiak payuang daun pisang pisang bobuah bo sikek-sikek cari korisiak jelo-bojelo. Indo elok rontang panjang elok dikumpa nak nyo singkek ambiak sokiro nen poguno. Sokitu dolunyo ibubapo.
-          Posombahen siriah dari sipangka
( Setelah bermufakat )
Tolambek kami monjawek kato niniak mamak buken mokosuik di songajo hanyo moncari kato nen so iyo. manolah sombah Niniak Mamak cako ( ibaca sombah siriah tadi ) iyolah kami goligo bulek lah kami ompiang picak manolah jowobnyo nen dari kami kok siriah do umpamo lah kami cabiak kok pinang umpamo lah kami gotok lah sirah niniak mamak do sirahnyo tingga di bibie kolek tibo di ronkungen itu sungguah nen kami anta ge ke niniak mamak, sokitunyo.
III.        ALUA MOKUSUIK NEN KE DI BUEK
-          DATUAK MAHA RAJO DIRAJO
Takalo langik tasentak naiak takalo bumi ta hantam turun nabi adam nabi partamo nabi nuh rasul koduo, tajadi di tanah kuniang to



hontak ko tiang arasy to heda ko ateh kurisi, kurisi bonamo indo jati batabua intan dengan podi bo ukie bomego mego bo aleh jo kain suto, suto banamo ainul banad tanunan anak bidadari, dalom sorugo tujuah pangkek, kurisi kadudukan nan dipertuan sultan Zulkarnain anak Zais Alaihissalam anak adam nan kurang aso ompek puluah. Mangko borombuihlah angin sidolak dolai, bobunyi rabat jo kucapi soroto gondang jo sorunei bo buni pulo sagalo buni-bunian dalom sorugo tando alamaik bagadang hati tatagak payuang jo umbua-umbua kawin jo anak Rajo Ruhum.
Allahuta’ala kayo sungguah urang bobuek sokondak harinyo, kok kondak iyo sodan bolaku pintak sodang ko buliah dapeklah anak tigo urang laki-laki, nen portamo maharajo alif nen koduo  maha rajo depang nen kotigo maha rajo-dirajo, maha rajo Alif turun ko banuo Ruhum maha rajo Depang turun ko banuo cino maha rajo dirajo turun ko pulau omeh nangko. Pihak kopado niniak kito maha rajo di rajo toragak dihati nak bolahie  diambiaklah sompen sobuah tobuek dari kayu jati mangko bolayielah niniak kito maso itu mombao onom boleh urang laki- laki jo podusi soroto cadiak bilang urang nen arif nan bijaksano jo datuak suri di rajo. Indok sajo niniak kito mombao urang nen banyak tadi tu do boliau mombao pulo puti indo jati dari tanah basa. Lalu iniak kito mambao harimau campo kambiang hutan anjiang mualaf sarato kuciang siam nan dibao dek niniak kito tu bukanlah samato-mato binatang tapi manusia juo dek tingkah jo parangainyo mangko dipanggie sarupo itu. Mangko balahie lah niniak kito dimaso itu maharuangi lawuik amarullah mambao urang nan banyak tadi, habih hari baganti hari habih minggu baganti minggu mangko tadampar lah niniak kito sarato urang nan banyak tadi diateh batu karang nen godang maso itu kini ko namonyo gunuang serang. Sahinggo pacahlah sampan nantun tak bisa di paguno lai, mangko manitahlah niniak kito kopado urang nen banyak tadi supayo sampan bisak dipelok i sarupo sadio kalo. Mangko urang nen banyak tu di baolah kato ba iyo mangko dapeklah tukang limo urang, tukang buken tukang sumbarang tukang, tukang nen pandei monarah monilontang, nen pandei momahek dalom aie pandei mo agak moagiah pandei mo ukua jo monjankou. Dek rajin tukang bokorejo mangko sudah lah sampan nantun baliak sarupo sodio kalo, mangko balayie lah baliak niniak kito mombao urang nen banyak cako. Habih hari boganti hari habih minggu bo ganti minggu mangko nampak api to kijok-kijok jauh di ujuang lauik mangko monitahlah niniak kito kopado cati bilang pandai, dek cati bilang pandai urang nen arif dan bijaksano mangko ditujukanlah sampan kaarah api tu, awak tibo api padam mangko gelap




gulitalah maso itu, sahinggo tadampalah niniak kito diatek puncak puri gunuang kinin banamo Gunuang Barapi. Mangko lakek papatah dek urang tuo-tuo dahulu, Dimano Asa Palito, Dibaliak Telong Nan Batali, Dimano Asa Niniak Kito, Dipuncak Gunuang Barapi. Pisau sirauik dahulunyo, diasah mangko bamato, lautan sajo dahulunyo, kini manjadi alam pulau paco. Dek maso bajalan juo aie batambah susuik juo daratan batambah leba juo, mangko pandang jauah dilayangkan pandang dakek ditukiakan, bapikie lah niniak kito dimaso itu, kok pikie palito hati nanang saribu aka, mangko gajua suruik baliak palangkahan ka sitapo nan hitam batang ka sitapu nen loweh daun ko sungai aie nen badarun sungai nen indo sati amek tapi sado nen lalu mati juo. Lah sampei dipinggang gunuang barapi, dakek batu hampa putiah dibawah lagundi nan baselo dibawah bukik patah patigo itulah bukik patah sambilan bukik nan tidak dapek angin lurah nen tido dapek aie sinan sirangkak nen badangkang sinen buayo nen putiah daguak sinenlah hantu nen borayun. Dek maso bojalen juo aie botambah susuik juo daratan botambah leba juo mangko mulai niiak kito sarato urang nen banyak tadi mancancang jo malateh manarah jo manaruko mambuek dusun jo taratak sabalun koto jo nagari, dibuek rumah dengan tanggo di sawah dengan ladang, sawah loweh sotampang boniah makanen urang tigo luak, itulah padi nen kombang sampei ko kito sokarang kinin. Dek maso bojalen juo anak komonaken botambah kombang mangko disinan niniak kito mombuek adet mangarang undang. Dibuek adet nen ompek rupo, Portamo Barih bobaleh ko DuoUkuo Bo Jangko ko Tigo suri touladen ko Ompek cupak jo gantang. Undang nen ompek, Portamo Nogori dibori bo pongulu ko Duo Rantau bo rajo-rajo, ko tigo warih jawek bo jawek ko Ompek Pusoko Turun to murun sampai sokarang kinin iyo di alam Minang Kabau. Sampei ko nogori kito nogari limo boleh pongulu.
-          ANGIN BO PUHUN ( untuk niniak mamak dan ibu bapo)
  Tokalo angin nen bopuhun ujen nen bo pangka kato nen borasa kok kitob bokosalinen adek bokoturunen dari niniak turun ko mamak dari mamak turun ko komonaken sampei ko kito sokarang kinin. Kok pulei botingkek naik moningga ke rueh dengan kok manusia botingkek turun moningga ge adet dengan pusoko. Manolah kinin tu adet lamo pusoko usang, usang-usang kito pobaru lapuak-lapuak kito kajangi rimbun-rimbun kito tutuah sampei ko kito sokarang kinin. Didalom pongulu nen sopuluah soboleh disungei lompang ompek dimudiak simpang cukuiklah pongulu nen limo boleh samo bo ulu nen ko gunuang samo bo muaro nen ko lauik  samo bobapak nen ko rajo samo bomande nen ko puti adet nen samo dari parik batu. Dalom  pongulu nen sopuluah samo rindiah dek



pakaien samo sorek dek pusoko kok di uji lai samo kuniang kok timbang lai samo borek kok diukua lai samo panjang kok dibideh lai samo loweh kok mondapek samo bolabo kok ilang samo borugi sociok nen bak ayom sodonciang nen bak bosi. manolah kinin tu adet lamo pusoko usang nen didirikan dek urang tuo-tuo kito dolu nen boturiah botuladen  bososok bojorami nen botunggue pombalasen itulah nen kito korejo ge sampei sokarang kinin. Tumbuah barang nen tumbuah bia baiak ataupun buruak bia tuah ataupun cilako dalom parik kito masiang-masiang mangko jauah kito bojupen dokek kito bo imbauen niniak denagn mamak ibu denagn bapo cucu dengan komonaken. Kinin tumbuah dalom ( nama parik kita dengan parik yang bersankutan ) kok malang indo dapek kito tulak do kok mujua indo dapek kito raiah iyo kinin tu ( mujua to tulak  ko muko / malang to tulak komuko )
-          MONDUDUAK URANG
     Manolah asa kato iyo dari ibu dengan bapo, kok dikiro maso nen daulu kotiko mande nak molahie ge, ibaret bo layie lopeh monuju ko sobuah pulo nen di ompeh dek golombang di tambah pulo ujen dengan badei. Di bakalah kumayan putiah asok mondulang ko udaro dipasanglah niet dengan kaua kopado tuhen nen maha kuaso utuang untuang dapek lah anak laki-laki atau anak si perempuan. Kok kondak sodang bolaku kok pintak sodang kobuliah kok totopek lah anak laki-laki. Somaso kociak dibao mandi di asuah dibao pulang, lah kociak lah godang, lah godang di aja pandei, lah pandei di aja tahu, tau di ereang dengan gendeang, tau diranggeh nen komalantiang tau di daen ko moimpok tau dek rantiang ko mancucuak, disorah ge pulo bodagang nak tau di rugi dengan labo disorahge ko surou mongaji soroto surek dengan lihanyo nak tau di halal dengan haram. Kok totopek anak peprempuan dari kociak do bao mandi diasuah dibao pulang, lah kociak lah godang, lah godang di aja pandei, pandei mo atak denga mo etong, pandei maagak denagn mo agiah, pandei mo ukua dengan mojangkau ge pohuni rumah nen godang sumarak kampuang jo halaman kok hauih tompek minto aie kok litak tompek minto nasi ko tuduang panji dalom sorugo. kok godang nyo raso di ombuih-ombuih kok tengginyo raso di bubuik. Rupo-ruponyo lah godang anak ibu bapo cucu komonaken dek niniak dengan mamak. Kok laki-laki lah patuik di tompangge kok padusi lah patuik bo junjungen. Itulah kinin tu bungo dek awak kumbang dek urang ibaret aka bojunteien tompek bogayuik anank siamang. Lailah ruponyo gorah-gorah jadi tengkarang kecek di aie di bao pulang. Itulah agak kedikecek ge ko ibu dengan bapo ati nen gonta-gonta takuik indo di kecek ge ati moraso- raso juo, dibolah roten dek urang piamen, tiok di bolah sipi



juo, siang monjadi angen-angen, malom monjadi kiro-kiro. Ditanak lah nasi nen sotekong dimakenlah abih-abih dibaok tidue monolungkuik di etonglah bilah-bilah lantei, dibao tidue monolontang dibilang-bilang tulang atok. Iyo dek tuhen bosifet kayo Allahuta’ala nen monggorak ge juo bospiciang mo ombuh losuang bo situnggam si rauik maken bialah lidah ko to guntiang bialah lihie ko to ko topancuang kalo nen bona tu kedisampei juo te nyo. Di sobuiklah ko ibu dengan bapo jadi dek ibu dengan bapo bo pikie-pikielahnyo maso itu nen punyo anak sungguahlah awak tapi bonang putiahnyo mamak nen punyo. Dicarilah mamak dalom rumah nen sobuah dikoba ge lah maso itu, dek mamak dalom sobuah rumah indo ko tomaken abih indo ko to minum surang, dicarilah mamak nen soporompek dek mamak nen soporompek nen bo ati loweh nen bodado lapang urang nen arif nan bijaksano dilayangkanlah pandang kolangik tinggi nampaklah tigo parakaro nen portamo bulen nen kodue bintang nen kotigo matoari, ditakue ge pulo kobawah tampak pulo tiga parakaro nen portamo sawah dengan bonda nen ko duo kampuang jo halaman nen ko tigo diliek kiri jo kanen nampaklah cucu dengan komonaken. Manolah kinin dipatuik-patuik cucu jo komonaken iyolah godang ( koklaki – laki patuik pulo di tompangge kok podusi patuik bo junjungen ) jadi dek mamak nen soporompek indo giang ko momutuih di cari mamak korono soko mangko dek mamak korono di agiah izin dimaso itu. Jadi dek tokok bojong tonum boguluang nen korejo ibu bapo disorah ge ko ibu dengan bapo. Dikakok lah korejo tontang tando lah dibuek janji nen orek padan nen toguah antaro ibu dengan bapo baliak bo timba. Jadi abih ari bobilang ari abih minggu bo bilang minggu jadilah topek pulo di arinyo janji nen orek padan nen toguah, jdi lah botimbang tando anak ibubapo cucu komonaken dek niniak mamak. Jadi dek tokok bojorong tonum boguluang tingga korejo imam denagn kotik, dek imam iyolah uarang nen tau dek syarak dalam nogori dibaolah anak ibubapo cucu komonaken dek niniak dengan mamak ko rumah wali hakim, dek wali hakim korejonyo tontang itu dibacolah akad nikah lah bojowob ijob dengan kabul lah nikah anak ibu bapo cucu komonaken dek niniak dengan mamak di bawah lindungen ( Dt. Majo Lelo). Jadi itulah kinin nen ke dikoba ge ko ibu dengan bapo mombori tau mombori pandei sokali bak raso anak ibubapo lah nikah jadi nak dirontang panjang di kombang loweh kocia tau godang pandei, sokitunyo ibu bapo.
  Ibubapo
Tolambek juo kami monjowob kato ibu bapo buken mokosuik di songajo hanyo moncari kato nen soiyo manolah tadi titah niniak mamak  dibaca titah tadi ) iyo lah tau teh kami lah pandei pulo, tambah nyo



nak dirontang panjang nak di kombang loweh, mo kami rontang kami kombang loweh sokitu nyo Niniak Mamak.
-          MO LIMAU DATUAK
     Mamak korono dimuliakan dalom tigo bulen portamo bulen puaso kodua bulen ari rayo ko tiga bulen adiak ari rayo. Ilang mamak kito cari iduik mamak kito turuik. Manolah kinin tu kami dari cucu komonaken Dt. Majo lelo lah panjng lihie dek mondongak lah basa tolingo dek mondonga lah putiah mato dek momandang indo lai nampak mamak pulang ko parik nen bolingka ko aua nen bobarih ko dalom suku soko Dt. Majo Lelo. Malang indo dapek kito di tulak ko mujua indo dapek kito di raiah, malang iyo to tulak kobolakang kok mujua iyo toraiah ko muko, manolah kinin tu buken nyo mamak tingga diladang pombajaren urang hanyo tingga di korong kampuang urang iyo di dalom suku soko ( sebut kan nama Datuaknya ). Itulah kinin ateh kami di dalom parik nen bolingka di bawah aua nen bobarih dalom suku soko dt. Majo Lelo. Mangko jauan kami bojoputen dokek kami bo imbauan, nen jauah iyolah tibo nen dokek iyolah datang ko dalom parik nen bolingka kodalom aua nen bobarih ko dalom suku soko Dt. Majo lelo. Mangko kami duduak kodalom rumah nen godang, duduak induak pombarisan rang tuo ko ompek suku ibu dengan bapo soroto anak nogori, lah kami goligo bulek lah kami ompiang picak, bulek lah sogolek picak lah solayang kok bulek lah bisa di golek ge kok picak lah bisa di layang kan.iyo akan monjopuik datuak kami ko dalom prarik nen bolingka ko dalom aua nen bobarih suku soko Datuak ( Sebut nama Datuak tempat mamak Beristri )  Iyo akan molimoui. Kami tompuah lobuah nen panjang lobuah luruih bak dibonang lobuah singkek siku bosiku jojak bajak monuriah lobuah pudiang omeh botimba jalen pudiang geni bo batng-batang aua cino bo rumpun-rumpun lah bajak jawi mo rusuak lobuah bo suluah matoari bo go langgang mato rang banyak nen tingga iyo bo sarang jauah nen di hadang hampie ke dokek nen dokek kinilah tibo kodalom parik nen bolingka aua nen bo barih ko dalom suku soko ( sebut nama datuak nen di hadang ), kami tompuah lamen posumandennyo lah kami topuak bondue nen molintang lah kami tingkek jonjang nen boanak lah duduak kami lantei nen bo bilah lah bosanda kami dindiang nen bobisik soroto disungkuik atok nen bo bangkauwen. Lah duduak kito so ampaern lah togak kito sopamatang lah tebang kami sopulun lah inggok kami sodahen kok inggok kami monikom tua lah tebang kami dari suku soko Dt. Majolelo hinggok kami ko suku soko ( sebut nama datuk yang di hadang ). Iyo nak monjopuik mamak korono soko kami kadalom parik nen bolingka kodalom aua nen bo barih kodalom suku soko Dt. Majolelo mokosuik nak molimoi. Sokitunyo ompek suku.



-          MONJOPUIK DATUAK
     Mamak korono dimuliakan dalom tigo bulen portamo bulen puaso kodua bulen ari rayo ko tiga bulen adiak ari rayo. Ilang mamak kito cari iduik mamak kito turuik. Manolah kinin tu kami dari cucu komonaken Dt. Majo lelo lah panjng lihie dek mondongak lah basa tolingo dek mondonga lah putiah mato dek momandang indo lai nampak mamak pulang ko parik nen bolingka ko aua nen bobarih ko dalom suku soko Dt. Majo Lelo. Malang indo dapek kito di tulak ko mujua indo dapek kito di raiah, malang iyo to tulak kobolakang kok mujua iyo toraiah ko muko, manolah kinin tu buken nyo mamak tingga diladang pombajaren urang hanyo tingga di korong kampuang urang iyo di dalom suku soko ( sebut kan nama Datuaknya ). Itulah kinin ateh kami di dalom parik nen bolingka di bawah aua nen bobarih dalom suku soko dt. Majo Lelo. Mangko jauan kami bojoputen dokek kami bo imbauan, nen jauah iyolah tibo nen dokek iyolah datang ko dalom parik nen bolingka kodalom aua nen bobarih ko dalom suku soko Dt. Majo lelo. Mangko kami duduak kodalom rumah nen godang, duduak induak pombarisan rang tuo ko ompek suku ibu dengan bapo soroto anak nogori, lah kami goligo bulek lah kami ompiang picak, bulek lah sogolek picak lah solayang kok bulek lah bisa di golek ge kok picak lah bisa di layang kan.iyo akan monjopuik datuak kami ko dalom prarik nen bolingka ko dalom aua nen bobarih suku soko Datuak ( Sebut nama Datuak tempat mamak Beristri )  Iyo akan monjopuik Mamak kami ko dalom suku soko Dt. Majolelo. Kami tompuah lobuah nen panjang lobuah luruih bak dibonang lobuah singkek siku bosiku jojak bajak monuriah lobuah pudiang omeh botimba jalen pudiang geni bo batng-batang aua cino bo rumpun-rumpun lah bajak jawi mo rusuak lobuah bo suluah matoari bo go langgang mato rang banyak nen tingga iyo bo sarang jauah nen di hadang hampie ke dokek nen dokek kinilah tibo kodalom parik nen bolingka aua nen bo barih ko dalom suku soko ( sebut nama datuak nen di hadang ), kami tompuah lamen posumandennyo lah kami topuak bondue nen molintang lah kami tingkek jonjang nen boanak lah duduak kami lantei nen bo bilah lah bosanda kami dindiang nen bobisik soroto disungkuik atok nen bo bangkauwen. Lah duduak kito so ampaern lah togak kito sopamatang lah tebang kami sopulun lah inggok kami sodahen kok inggok kami monikom tua lah tebang kami dari suku soko Dt. Majolelo hinggok kami ko suku soko ( sebut nama datuk yang di hadang ). Ioy nak monjopuik mamak korono soko kami kadalom parik nen bolingka kodalom aua nen bo barih kodalom suku soko Dr. Majolelo mokosuik nak monjopuik mamak kami kodalom suku soko Dt. Majolelo. Sokitunyo ompek suku.




-          JOPUIK BORADET
     Itulah kinin ateh kami di dalom parik nen bolingka di bawah aua nen bobarih dalom suku soko dt. Majo Lelo. Mangko jauan kami bojoputen dokek kami bo imbauan, nen jauah iyolah tibo nen dokek iyolah datang ko dalom parik nen bolingka kodalom aua nen bobarih ko dalom suku soko Dt. Majo lelo. Mangko kami duduak kodalom rumah nen godang, duduak induak pombarisan rang tuo ko ompek suku ibu dengan bapo soroto anak nogori, lah kami goligo bulek lah kami ompiang picak, bulek lah sogolek picak lah solayang kok bulek lah bisa di golek ge kok picak lah bisa di layang kan.iyo akan monjopuik datuak kami ko dalom prarik nen bolingka ko dalom aua nen bobarih suku soko Datuak ( Sebut nama Datuak tempat mamak Beristri )  monjuik adet cucu komanaken dari Dt. Majolelo. Turun lai kami ko halamen kami tompuah lobuah nen panjang lobuah luruih bak dibonang lobuah singkek siku bosiku jojak bajak monuriah lobuah pudiang omeh botimba jalen pudiang geni bo batng-batang aua cino bo rumpun-rumpun lah bajak jawi mo rusuak lobuah bo suluah matoari bo go langgang mato rang banyak nen tingga iyo bo sarang jauah nen di hadang hampie ke dokek nen dokek kinilah tibo kodalom parik nen bolingka aua nen bo barih ko dalom suku soko ( sebut nama datuak nen di hadang ), kami tompuah lamen posumandennyo lah kami topuak bondue nen molintang lah kami tingkek jonjang nen boanak lah duduak kami lantei nen bo bilah lah bosanda kami dindiang nen bobisik soroto disungkuik atok nen bo bangkauwen. Lah duduak kito so ampaern lah togak kito sopamatang lah tebang kami sopulun lah inggok kami sodahen kok inggok kami monikom tua lah tebang kami dari suku soko Dt. Majolelo hinggok kami ko suku soko ( sebut nama datuk yang di hadang ). Dolu kok datang iyo bo nampak muko kinin kok pulang nak bonampak pungguang. Iyo nak monjopuik adet cucu komonaken kodalom parik nen bolingka kodalom aua nen bo barih kodalom suku soko Dt. Majolelo kok pintak nak pobuliah ge kok kondak nak dipolaku ge. Sokitunyo ompek suku.
-          MONJOPUIK MOYIK
     Itulah kinin ateh kami di dalom parik nen bolingka di bawah aua nen bobarih dalom suku soko dt. Majo Lelo. Mangko jauan kami bojoputen dokek kami bo imbauan, nen jauah iyolah tibo nen dokek iyolah datang ko dalom parik nen bolingka kodalom aua nen bobarih ko dalom suku soko Dt. Majo lelo. Mangko kami duduak kodalom rumah nen godang, duduak induak pombarisan rang tuo ko ompek suku ibu dengan bapo soroto anak nogori, lah kami goligo bulek lah kami ompiang picak, bulek lah sogolek picak lah solayang kok bulek lah bisa di



golek ge kok picak lah bisa di layang kan.iyo akan monjopuik datuak kami ko dalom prarik nen bolingka ko dalom aua nen bobarih suku soko Datuak ( Sebut nama Datuk tempat mamak Beristri ) monjopuik cucu komanaken dari Dt. Majolelo nen bo pulang ko rahmatulloh. Nen mano lah sakik sari duo hari sominggu duo minggu dicarikan ubek jo jampi, ubek nen indak monyonang ge jampi nen indo mo ubahi. Dicarikan juo sukatan padi, sukatan bilah nen bo buku, dicarikan juo nen sokondak hati, kondak tuhen juo nen bolaku. Turun lai kami ko halamen kami tompuah lobuah nen panjang lobuah luruih bak dibonang lobuah singkek siku bosiku jojak bajak monuriah lobuah pudiang omeh botimba jalen pudiang geni bo batng-batang aua cino bo rumpun-rumpun lah bajak jawi mo rusuak lobuah bo suluah matoari bo go langgang mato rang banyak nen tingga iyo bo sarang jauah nen di hadang hampie ke dokek nen dokek kinilah tibo kodalom parik nen bolingka aua nen bo barih ko dalom suku soko ( sebut nama datuak nen di hadang ), kami tompuah lamen posumandennyo lah kami topuak bondue nen molintang lah kami tingkek jonjang nen boanak lah duduak kami lantei nen bo bilah lah bosanda kami dindiang nen bobisik soroto disungkuik atok nen bo bangkauwen. Lah duduak kito so ampaern lah togak kito sopamatang lah tebang kami sopulun lah inggok kami sodahen kok inggok kami monikom tua lah tebang kami dari suku soko Dt. Majolelo hinggok kami ko suku soko ( sebut nama datuk yang di hadang ). Dolu kok datang iyo bo nampak muko kinin kok pulang nak bonampak pungguang. Iyo nak monjopuik cucu komonaken nen lah hilang kodalom parik nen bolingka kodalom aua nen bo barih kodalom suku soko Dt. Majolelo kok pintak nak pobuliah ge kok kondak nak dipolaku ge. Sokitunyo ompek suku.
IV.         ALUA MINTO PULANG
-          Mo Mulang Carano
Niniak Mamak :
     Ibubapo, mongecek kito sabuak manolah kecek tu singkek nyo, tapi somantang pun singkek mo nak disampe ge mangko jadi. Manolah kinin tu kok litak kami lah dapek maken kok hauih kami lah dapek aie. Jadi itulah pado malom kinin tontang nen korejo nen lah kito kakok. Kok cako Ibaret janji lah tibo di hari nyo ibaret sumbayang lah tibo pulo di wokotunyo. Tontang carano ken siriah lah tibo pulo gunonyo. Manolah kinin tu tontang carano ken siriah kok nen punyo sungguah lah Niniak dengan Mamak tapi nen mo impo bogubalo nyo iyolah Ibu dengan bapo. Nen kinin ko dek carano ken siriah lah sudah pulo gunonyo iyo nak di impou digubalo baliak dek ibubapo isuak tibo gunonyo dikolua ge pulo baliak. Sokitunyo ibubapo.




Sipangka :
     Lah sampei tu Niniak Mamak, sopanjang titah Niniak Mamak kami iyolah rancak bunyi nen kami donga haluih rono nen kami liek tapi sungguah pun boitu lomak siriah lega carano lomak lauak ko pomasak lomak kato ko mufoket. Nak bulek ulek aie ko pombuluah nak bulek kato ko mufoket. Monanti Mamak kami sokotiko kami bao kato ko mufoket dolu kok siapo pulo lah beko ke momulang ge kato Niniak Mamak tu. ( maka mulailah ibu bapo bermufakat, setelah itu pulang kan kembali ). Niniak Mamak Kami, tolambek kami monjawek kecek Niniak Mamak. Buken mokusuik disongajo tapi moncari kato nen sopoket, manolah kinin tu lah dapek kato sopoket dari kami  sipangka ko aku juo ko monjowob kato Niniak Mamak kami tu nyoh. Manolah cako kok litak kami lah dapek nasi kok auih kami lah dapek aie, jadi manolah kinin tu tontang korejo nen lah kito kakok ibaret janji lah tibo diharinyo ibaret sumbayang lah tibo di wokotunyo. Tibo di carano ken siriah lah tibo pulo gunonyo. Manolah kinin tu kok nen punyo sungguahlah Niniak dengan Mamak tapi nen mo impou bogubalonyo Ibu dengan bapo. Jadi kinin lah sudah pulo gunonyo nak diimpou gubalo. Ken itu cako Niniak Mamak. Sotontang nen dari pado pinto Niniak Mamak , totatang carano ken siriah kok nenpunyo iyo Niniak dengan Mamak tapi mo impou bogubalonyo mo Ibu dengan bapo kinin tu lah sudah gunonyo kami impou gubalo pulo baliak.
-          Minto Pulang
Niniak Mamak.
  Rantuo Sumondo mongecek kito sobuak, manolah nen ke dikecek ge do singkek nyo tapi somantang pun singkek mo nak disampei ge juo mangko jadi. Togak dek imbou nen sokali, dek awa kato nen sopatah manolah kinin tu jiko litak kami iyolah dapek maken jiko auih kami iyolah dape aie kok didonga nen bobunyi kok pandang nen borupo bolayie lah bopulou bojalen lah bobateh dibilang maken cakolah konyang dibilang minum cakolah sojuak roko boisokpun lah bopanggang siriah sokapuapun lah bokunyah pinang sodidihpun lah bogotok. Kok nieklah sampei kaua lah lopeh, nen diangen lah jadi nen dimokosuiklah joleh. Manolah kinin bak papatah urang nen do olu.
                   Tokilek kapa dari mokah
                   Moropati inggok bobarih
                   Ko biluka bopikek balom
                   Lapiak nen tokombang lah basah
                   Rokok diisokpun lah abih
                   Asok putuih polito padom
Iyo kinin tu kok duduak boraso ponek togak togak boraso poniang,buhua



sungguah nen ke urak kobek sungguah nen ke di ungkei. Duduak do nak mourak selo togak nak molangkah ge kaki nak pulang ko rumah masiang-masiang nak dilopeh kami dengan hati nen suci muko nen joniah sokitunyo Ibubapo.
Rangtuo Sumondo
  Lah sampei do Niniak mamak iyo bak nyo uarng tuo-tuo juo teh go, sobolum kato dijowob gayuang disambuik, dek kami disiko lailah togak nen samo tenggi duduak nen samo rondah bopariah kami dolu moncari kok siapo pulo beko nen komonjowob kato Niniak Mamak do. Mo monanti Niniak mamak Kami sokotiko.
( Setelah dapat kata sepakat )
Niniak mamak kami
Sopanjang kato Niniak Mamak tadin tu ( di ulang kata tadi)ken itu cako do. Manolah dari kami kok duduak do olun ke boraso ponek lei togak do olun ke boaraso poniang, malom pun olun loruik le. Cuma dek mungkin lai pulo urusen nen lain beko jadi lahkami lopeh dengan hati nen suci muko nen joniah itu nen kami anta ge Niniak Mamak. Mak nampak putiah kapeh nampak diliek putiah ati boko ada en ko nyo. ( Berdiri menyalami semua yang hadir dalam helat tersebut )

Bungo Rampai
( Wanita harus dapat warisan dari nenek moyang )
Iduik batompek
Mati bokubua
Kuburan hiduik dirumah godang
Kuburen mati ditongah padang

( Rumus adat Minang Kabau )
Kamanakan barajo mamak
Mamak Barajo ka Pangulu
Pangulu barajo ka mufakat
Mufakat barajo ka alue jo patuik
Alue jo patuik barajo ka nan bana
Nan Bana sasuai ajaran ugamo

( Persatuan )
Ibarat Aua nan Jo Tabiang
Saciok Umpamo Ayom
Sandanciang Umpamo Bosi
Kok anyuik dipinteh
Kok tarapuang di kaik
Kok tobonom disolom




( Batas nagari)


Basosok bajarami
Balabuah batapian
Barumah batanggo
Bakorong bakampuang
Basawah baladang
Babalai bamusajik
Bapandam pakuburan

(Parantau)
Karatau madang diulu
Babuah babungu balun
Marantau badan daulu
Dirumah paguno balun

Elok nagari dek pangulu
Elok musajik dek tuanku
Elok rumah dek bundo kanduang
Elok tapian dek nan mudo

Dek manuruik aliran jaman
Hanyuik dimaso tak mambenso
Runtuah budi lah caie iman
Manyimpang diadaik jo agamo



V. Penutup
Alhamdulillah, segala puji bagi Allah yang memberikan kesehatan dan kesempatan sehingga saya bisa menyusun sebuah buku ”PASAMBAHAN ADAT” untuk dipakai dalam acara adat didalam kampung. Mudah-mudahan dengan diterbitkan buku ini bisa menambah wawasan bagi masyarakat yang ingin menambah ilmu tentang ”PASAMBAHAN ADAT”. Untuk itu saya meminta kepada para sesepuh adat, buku ini jauh sekali kekurangannya jadi kalau ada yang tertinggal tolong ditambahkan saja dalam penghapalannya. Maklum, saya masih hijau dalam ”PASAMBAHAN ADAT” di bandingkan dengan sesepuh-sesepuh adat. Buku ini saya terbitkan setelah saya melihat keadaan ”PASAMBAHAN ADAT” kawula muda dikampung kita sudah mulai menurun bahkan hampir semua Anak Nagari tidak bisa sama sekali mengucapkan ”PASAMBAHAN ADAT” kalo ada acara adat dalam kampung. Oleh karna itu dengan adanya buku ini saya ingin menurunkan ilmu saya yang hanya seujung kuku ini kepada para pemuda dikampung ini. Semoga saja buku ini bisa menjadi mamfaat bagi kita semua terutama bagi saya,

                                      Simpang Empat,24 Maret 2009
                                      Imam Khatib Dt. Majo Lelo


                                      Hendri, A.Md